Van levenskunst tot stervenskunst

In zijn boek Van levenskunst tot stervenskunst (2016) bespreekt Carlo Leget de spirituele dimensie van het sterven. Hij stelt dat spiritualiteit niet per se iets met religie te maken heeft, maar dat het gaat om het ervaren van een diepere verbondenheid met zichzelf, de wereld en het grotere geheel.
Leget ontwikkelde een model van de innerlijke ruimte om de spirituele dimensie van het sterven te beschrijven. Dit model bestaat uit vier dimensies:

• De fysieke dimensie is de lichamelijke kant van het leven en het sterven. Het gaat om pijn, lijden en het proces van afscheid nemen van het lichaam.
• De emotionele dimensie is de gevoelsmatige kant van het leven en het sterven. Het gaat om emoties als verdriet, angst, boosheid en hoop.
• De cognitieve dimensie is de mentale kant van het leven en het sterven. Het gaat om gedachten, herinneringen en zingeving.
• De spirituele dimensie is de dimensie van verbondenheid en zingeving. Het gaat om vragen als: Wie ben ik? Wat is de betekenis van mijn leven? Wat gebeurt er na de dood?

Leget stelt dat het belangrijk is om aandacht te geven aan alle vier de dimensies van de innerlijke ruimte bij het omgaan met sterven en rouw. Hij beschrijft verschillende manieren waarop dit kan gebeuren, zowel voor patiënten als voor hun naasten.
Voor patiënten kan het helpen om te praten over hun ervaringen, om te uiten wat ze voelen en om zin te geven aan hun leven. Het kan ook helpen om deel te nemen aan rituelen of ceremonies die verbondenheid en zingeving bieden.
Voor naasten kan het belangrijk zijn om aanwezig te zijn voor de patiënt, om te luisteren en om steun te bieden. Het kan ook helpen om zelf aandacht te besteden aan hun eigen spirituele behoeften.
Leget benadrukt dat sterven en rouw een natuurlijk proces zijn. Hij stelt dat het belangrijk is om dit proces met respect en waardigheid te begeleiden.

De spirituele dimensie van het sterven

“De spirituele dimensie van het sterven is de dimensie van verbondenheid en zingeving. Het gaat om vragen als: Wie ben ik? Wat is de betekenis van mijn leven? Wat gebeurt er na de dood?
Deze vragen kunnen bij iedereen opkomen, maar ze kunnen bij mensen die met sterven en rouw te maken hebben, extra sterk naar voren komen. Het is dan belangrijk om tijd en ruimte te nemen om over deze vragen na te denken.
De spirituele dimensie van het sterven kan op verschillende manieren beleefd worden. Sommige mensen vinden troost in hun religieuze of spirituele overtuigingen. Anderen vinden troost in de natuur, in de kunst of in de liefde van hun naasten.
Er is geen goed of fout antwoord op de vraag hoe de spirituele dimensie van het sterven beleefd moet worden. Het is belangrijk om te zoeken naar wat voor jou werkt.”

Het boek Van levenskunst tot stervenskunst biedt een waardevolle bijdrage aan het gesprek over de spirituele dimensie van het sterven. Legets model van de innerlijke ruimte biedt een praktische handreiking om deze dimensie te bespreken en te begeleiden.